Een flink deel van de Hilversumse Oekraïense vluchtelingen woont niet in de opvang, maar bij gastgezinnen. Hilversummers Bas en Eline hadden negen maanden de Oekraïense Vita en haar dochtertje Alisa in huis. "Ze zijn nu een maandje weg. Het voelt nu toch alsof een deel van het gezin mist", vertelt Eline. Ze blikt terug op bijzondere negen maanden.
"Onze Oekraïners zijn er vandaag niet", zegt de 7-jarige Berend vanuit de deuropening. Hij doelt op de Oekraïense Vita, die samen met haar dochtertje Alisa (3) de afgelopen negen maanden bij hen heeft ingewoond. Hij sprint achter zijn moeder Eline aan het huis weer in, naar zijn oudere broertje (9) en wat vriendjes met wie hij aan het gamen is op de tv. Eline doet de tussendeur dicht en gaat aan tafel zitten, met haar dochtertje Anne (5) op schoot. Er hangt een geur van versgebakken pannenkoeken in de lucht. Bas – de man des huizes – is druk in de weer om iedereen van een lekkere maaltijd te voorzien.
Toen de oorlog uitbrak twijfelde het gezin geen moment, na één week hadden ze zich al voor verschillende organisaties aangemeld. "In de Tweede Wereldoorlog waagden mensen hun leven ervoor om andere mensen op te vangen, dus we dachten: 'Waar hebben we het eigenlijk over?'. We hadden een kamer vrijwel leegstaan, dus ze waren welkom", vertelt Eline. Bas legt de volgende gebakken pannenkoek op de stapel en legt uit dat hij een paar maanden daarvoor met wat vrienden naar Kiev was geweest. "Daardoor kwam het nog meer binnen."
Verschrikkelijke beelden
Het gezin was er klaar voor, maar de hulporganisaties lieten lang op zich wachten. Twee maanden lang hoorden ze niks. "In Hilversum waren er al mensen aangekomen en ik zag beelden van veldbedjes en huilende kinderen op de Utrechtse Jaarbeurs. Ik vond dat echt verschrikkelijk om te zien, omdat bij ons gewoon een kamer leegstond", vertelt Eline gefrustreerd. Uiteindelijk kregen ze toch een WhatsApp-berichtje van een van de organisaties, met de vraag of ze nog steeds mensen konden opvangen. "Ons antwoord was natuurlijk ‘ja’!"
Het gezin had wel een voorkeur voor een moeder met één of twee dochtertjes. "Waarom? Kijk maar", zegt Eline lachend, terwijl ze naar de glazen tussendeur wijst. Er klinkt hard gelach en gebonk vanuit de woonkamer. Haar zoons en hun vriendjes zijn druk aan het stoeien, voetballen en gamen. "Het is hier al een echt mannenhuis, meisjes zijn vaak iets rustiger", zegt ze terwijl ze door de blonde haren van haar dochtertje aait.
"Ik was heel blij voor haar dat ze nu hier was, na die verschrikkelijke reis. Maar het feit dat ze hier kwam, was natuurlijk helemaal geen vreugde"
Ze werden gekoppeld aan Vita en Alisa, een moeder en dochter uit de regio Vinnytsja. De twee zaten nog in Oekraïne toen ze in contact kwamen met de Hilversumse familie. Eline stuurde meteen wat foto's op van het gezin en het huis. "Ik wilde haar geruststellen dat ze op een goede plek terecht zouden komen."
Ook wilde ze graag alvast wat praktische dingen regelen. "Zoals luiers, of misschien een kinderbedje. Maar Vita zei al snel dat alles goed was. Ze was al zo blij dat ze überhaupt ergens terecht kon."
Gemengde gevoelens
Eline herinnert zich de dag dat ze de twee op ging halen nog goed. "Het regende echt keihard. Rond zeven uur ’s avonds kwamen ze aan op station Hilversum en ik herkende ze meteen: een moeder met een klein kindje."
Ze had gemengde gevoelens. "Ik was heel blij voor haar dat ze nu hier was, na die verschrikkelijke reis. Maar het feit dat ze hier kwam, was natuurlijk helemaal geen vreugde."
Toen het Oekraïense meisje binnenkwam in haar nieuwe huis, was ze meteen op haar gemak. "Ze maakte gelijk kennis met onze eigen drie kinderen. Ze hadden al snel heel goed contact met elkaar", vertelt Eline. De moeder fluistert in het oor van haar dochtertje Anne: "Voelde Alisa eigenlijk een beetje als jouw zusje?" Het meisje knikt en haalt haar vriendenboekje tevoorschijn, waarin Alisa heeft geschreven.
Tekst gaat door onder de foto.
Bas en Eline omschrijven het leven met de twee als ‘leven mét en langs elkaar’. "We zagen elkaar eigenlijk heel weinig, want we hadden gewoon een heel ander ritme", zegt Bas. Het stel vindt dan ook dat ze nooit tot last waren. "Ze aten ook niet mee, want hun eetgewoontes waren totaal anders. En dat was prima zo. Je moet niet geforceerd met elkaar aan tafel zitten en dingen eten die je niet wil eten. Dat houd je niet vol", vertelt Eline.
Ondanks de taalbarrière kreeg Eline een speciale band met Vita. Ze hielp haar vaak door mee te gaan naar de dokter of de basisschool van haar dochtertje. "Ik kon eigenlijk heel goed met haar communiceren”, vertelt ze. Dit ging Bas iets minder goed af. "Maar ik heb ook wel iets meer geduld", grapt Eline naar haar man. “Ja, en ik denk ook wel dat je elkaar als vrouw toch iets meer aanvoelt", voegt Bas daaraan toe.
Negen maanden
Vita was bang dat ze maar voor een korte tijd kon blijven, en daarna weer ergens anders heen zou moeten. Organisaties die gastgezinnen koppelen gaan namelijk uit van een verblijfsperiode van drie maanden. "Wij hebben haar gezegd dat ze mocht blijven totdat ze iets beters hadden gevonden", vertelt het echtpaar, die de twee uiteindelijk voor negen maanden in huis hebben gehad. "Ze was zo ontzettend dankbaar."
"We vonden het toch een gekke gedachte dat ze nu kerst zouden vieren zonder familie"
Ook tijdens de kerst had het gezin deze twee extra gezinsleden erbij en wilden ze graag Vita in het zonnetje zetten. "We vonden het toch een gekke gedachte dat ze nu kerst zouden vieren zonder familie. Daarom hebben we als verrassing een inzamelingsactie voor haar georganiseerd."
Vrienden, familie en kennissen doneerden massaal en hiervan werden allerlei leuke cadeautjes gekocht: van een museumjaarkaart tot een nieuwe telefoon, en van een Rituals-pakket tot een tweedehands bakfiets om Alisa mee naar school te brengen. "Ze wist helemaal van niks. Toen ze het kreeg was ze in shock en enorm ontroerd."
Bas zet het fornuis uit en loopt al pratend naar de keukentafel. Hij legt uit dat hun eigen kinderen nu ook beter inzien dat het niet vanzelfsprekend is om het zo goed te hebben. "Zo wilde onze middelste, Berend, tijdens de aardbeving in Turkije meteen in actie komen", vertelt hij terwijl hij naast zijn vrouw en dochter gaat zitten.
"Hij zei tegen mij: 'Mama, die mensen hebben geen bed meer. We moeten een bed kopen'", vult Eline aan. “Toen heeft hij de helft van zijn spaarpot gedoneerd aan Giro 555. En hij stond gewoon te springen van geluk. Hij was zo blij dat hij íets voor die mensen heeft kunnen doen", vertellen de twee vol trots.
Tekst gaat door onder de foto.
Huis weer voor zichzelf
Vita en Alisa zijn nu een maandje weg, maar het gezin ziet de twee nog geregeld op het schoolplein. Bas en Eline kijken met een warm gevoel terug op de afgelopen negen maanden. Ze hebben er een bijzondere band aan overgehouden: "Als de oorlog voorbij is, wil Vita graag dat wij een keer langskomen in Oekraïne. Dat zouden wij ook heel graag willen", vertelt Eline.
Maar de twee vinden het nu toch ook wel fijn dat ze hun huis nu weer helemaal voor zichzelf hebben. "Het zijn van die kleine dingen, zoals uitpuilende kapstokken en schoenenrekken. Dat was toen geen enkel probleem, maar het is toch wel fijn dat dat wat minder is." Terwijl Bas naar de kinderen loopt om ze aan tafel te roepen vult hij nog aan: "We zijn daardoor ook ons eigen huis wat meer gaan waarderen."
Uitzonderlijke situatie
De Hilversumse familie heeft negen maanden Oekraïners gehuisvest, maar een gastgezin gaat in eerste instantie een beginperiode van drie maanden aan. "Dit is voor beide partijen een soort houvast", vertelt een woordvoerder van het Rode Kruis. Maar als beide partijen ermee instemmen kan dit verlengd worden naar zes maanden. Dit gebeurde vorig jaar in ruim de helft van de gevallen. "Maar een periode van negen maanden is best uitzonderlijk. Na een half jaar hebben de gasten vaak zelf al iets gevonden of gaan ze door naar een ander gastgezin", legt de woordvoerder uit.
De Oekraïners die nog geen eigen plek hebben gevonden na het einde van het verblijf kunnen door rouleren naar een nieuw gastgezin. Om hen goed te kunnen her-matchen, zijn er per gast maar liefst zes gastgezinnen nodig om uit te kunnen kiezen. "Iedere gast en gastgezin heeft specifieke samenstellingen, behoeften en wensen. Dus je kunt nooit zomaar één gastgezin aan één gast koppelen. Misschien matchen ze helemaal niet", legt de woordvoerder uit.
Het Rode Kruis is in Hilversum momenteel nog op zoek naar tenminste 36 gasthuishoudens.
