Natuurlijk Noord-Holland: in De Vooroever broeden de meeste aalscholvers

De Vooroever is dertig jaar geleden aangelegd als de oplossing voor een slibprobleem. De waterzuivering bij Andijk zat met duizenden kubieke meters slib in de maag. Er is toen tegen de strakke IJsselmeerdijk een zone gemaakt met eilandjes, ondiepten en langgerekte stukken water die door een moeras zijn afgeschermd van het IJsselmeer. "Het is nu een kraamkamer voor jonge vis, er groeien zeldzame planten en het is de broedplaats voor ontelbare vogels." Boswachter Leon waakt namens Staatsbosbeheer over de natuur van het gebied. De Vooroever strekt zich kilometers uit van Medemblik tot Andijk.

Vanaf de dijk zijn veel vogels goed te bekijken. "Die zwart-witte eendjes daar, dat zijn kuifeenden. Er zwemmen ook veel grauwe ganzen. Daar is zelfs al een paartje met jongen", wijst Leon. "De mannetjesgans, de gent, jaagt continu andere ganzen weg die iets te dicht bij zijn kroost in de buurt komen. Een elegante witte verschijning komt aangevlogen. "Kijk een lepelaar, die gaat vast in het riet landen!" Wat ook prompt gebeurt. "Hij is op zoek naar nestmateriaal." In een mum van tijd heeft de lepelaar een rietstengel in zijn lepelbek en gaat hij er weer vandoor. 

Stinkende smurrie

Met waadpakken aan gaan we het afgesloten moerasgedeelte in. Overal zijn nesten van ganzen te zien. Er liggen ook veel losse eieren, verlaten en vies. "Pas op hoor, dat zijn oude eieren van vorig jaar. Als je daar op gaat staan, ploffen ze en zit je onder de stinkende smurrie."

We zien hier en daar een nest dat al bijna klaar is vol eieren, wel acht of tien. In andere liggen er nog maar twee of drie. "Vogels leggen niet in één dag hun hele nest vol eieren", vertelt Leon terwijl we afstand houden van een gans die zich op haar nest verbergt en zich zo klein mogelijk maakt. "Ze leggen iedere dag een ei en gaan pas echt broeden als het hele nest vol ligt. Dan pas komen de eieren tot ontwikkeling en komen ze allemaal tegelijkertijd uit."

Mannetjes buizerd

We vinden veel vogelbotjes. Jongen van eerdere broedjaren die het niet hebben gehaald. "Verreweg de meeste vogels halen het einde van hun eerste levensjaar niet. Ze zijn niet fit genoeg of hebben niet snel genoeg geleerd om voor zichzelf te zorgen."

We staan even stil bij wat botjes die, gezien de schedel met een kromme snavel, hebben toebehoord aan een grote roofvogel. Een buizerd, kiekendief of havik. Leon ontdekt iets bijzonders: "Kijk nou, er zit een ring om dit botje van zijn poot! Het is een Nederlandse ring, dat kan ik wel zien." Na wat opzoekwerk op de computer zijn we er uit: Leon heeft de vogel, een mannetjes buizerd, zelf geringd in 2019! "Dat is kras zeg. Ik heb hem iets verderop in de Vooroever op zijn nest geringd toen hij nog een kuiken was. Die is niet oud geworden."

Ongewenste opfrissing

Nadat we de opnamen hebben voltooid en op weg zijn naar de dijk waar onze auto's staan, gebeurt er nog iets wat ons bijna de hele uitzending kost. We lopen alle drie in waadpakken door het IJsselmeerwater dat tot ons middel reikt. Leon, die voorop loop, struikelt over iets dat op de bodem ligt, een steen of zo. Hij valt voorover en een gulp ijskoud water stroomt zijn waadbroek in. "Wat is dat nou?", roept hij verbaasd.

Cameraman Jean probeert om Leon en zijn obstakel heen te lopen, maar ook hij glijdt uit. Jean probeert zich te herpakken, maar ook de tweede balanszoekende stap vindt geen vaste grond en langzaam valt Jean om, met de zware camera op zijn schouders! Gelukkig glijdt Jean een beetje tegen Leon aan die hem aan zijn schouders boven het water kan houden. De camera is gered, en dus ook onze uitzending. Jean frist ook ongewenst op door een slok koud water in zijn waadpak. Ik schuifel heel voorzichtig vooruit en tast met mijn voeten het ding af dat hier onder water ligt. Het is een flinke buis van zo'n tachtig centimeter doorsnee. "Ah, hier ligt die duiker dus!"