Het is 10 maart 2022 als alle lijsttrekkers zich hebben verzameld op het poppodium van de Vorstin in Hilversum. Een week voordat Nederland gaat stemmen op de gemeenteraad debatteren alle fractieleiders voor de laatste keer over dé relevante thema’s voor de gemeente Hilversum.

Een thema wat nauwelijks ter sprake kwam, maar het jaar wel grotendeels bepaalde, was de opvang van honderden Oekraïners na het uitbreken van de oorlog twee weken eerder. 

"Ik vergeet dat verkiezingsdebat nooit meer", vertelt Frederique Durlacher, fractieleider bij Belang van Nederland (BVNL). "We wisten dat Oekraïners naar Nederland zouden komen. Maar de vraag bleef: 'hoe gaan we dit doen?' We hadden nog geen idee wat voor impact dat zou hebben op Hilversum."

Tekst gaat door onder de afbeelding.

Voor de verkiezingen heeft de net aangetreden burgemeester Gerhard van den Top het druk met het regelen van opvanglocaties in zijn gemeenten. "Dit is een kwestie die onverwacht op je bord komt. En dan maakt het niet uit hoeveel uur daar in gaat zitten. Want we moeten gewoon handelen", vertelt Van den Top een jaar nadat de eerste vluchtelingen in het voormalige VARA-gebouw trokken.  

Vluchtelingen uit Oekraïne hoeven sinds het uitbreken van de oorlog in Nederland geen asiel aan te vragen. De organisatie lijkt hierdoor al het hele jaar flexibel te lopen. In totaal zijn meer dan 90.000 Oekraïners geregistreerd in Nederlandse gemeenten, waarvan 834 een plek vonden in Hilversum.

'Gooise gastvrijheid'

Dat Hilversum Oekraïners moet opvangen staat voor de vier fractieleiders en de burgemeester wel vast. Maar hoeveel vluchtelingen en welke locaties, dat blijft onderwerp van gesprek. "We hebben geprobeerd om de opvang zo min mogelijk politiek te maken", vertelt Hidde Fennema, fractieleider van de VVD. "Dit onderwerp is daar gewoon minder voor geschikt, het moest gewoon gebeuren. Er brak oorlog uit, die mensen kwamen hier naartoe en dan moet je ze opvangen." 

Tekst gaat door onder de afbeelding.

Fennema prijst de ambtenaren die dag en nacht bezig waren met de organisatie van de opvang. "De ambtenaren zijn daar echt ontzettend veel tijd aan kwijt geweest. Er waren ambtenaren die nu hier werken, maar toentertijd ’s nachts waakrondes liepen in de grote opvanglocatie."  

Naast de locatie aan de Heuvellaan openden ook de deuren van meerdere Hilversumse woningen. 422 Oekraïners kregen onderdak bij inwoners. "Vooral de particulieren hebben veel gedaan. Wij zijn heel terughoudend geweest", vertelt Jacqueline Kalk, fractieleider van de PvdA. "Als oppositiepartij moet je kritisch zijn, maar in dit geval was kritiek niet nodig." 

En dat is dus vooral te danken aan de inwoners. "De Hilversumse samenleving heeft zich van haar beste kant laten zien", vertelt Kalk trots. "Gooise gastvrijheid", zo verklaart Burgemeester Van den Top de inzet van de Hilversummers. "Als het nodig is, dan staan Hilversummers er voor hun medemens."

Tekst gaat door onder de afbeelding.

Een belangrijke rol was weggelegd voor het platform Hilversummers.nl. De gemeente vroeg deze stichting vorig jaar te helpen met het ondersteunen van alle initiatieven in de gemeenschap. Voorzitter Allard Bentvelsen zei eerder tegen NH Nieuws de Oekraïners als nieuwe Hilversummers te zien.  

Het voormalige VARA-gebouw, dat er voor de oorlog verloren bij stond, heeft zich tot vorige maand nuttig gemaakt als opvanglocatie voor honderden vluchtelingen. Fennema: "Ik spreek zo nu en dan Oekraïners, en dan merk je gewoon dat het echt bijna naadloos is gegaan. Er is weleens onrust geweest in de wijk of een vechtpartijtje, maar dat stelde niks voor."

Tekst gaat door onder de afbeelding.

Ook Regie Redmeijer, fractieleider bij Hart voor Hilversum, beseft na een jaar opvang hoe warm Hilversum is. "Wij als Hilversum hebben dit gewoon gedaan, we hebben ze leren fietsen, leren zwemmen en ondergebracht in onze huizen. Ik heb ook een aantal fractiegenoten die vrijwilligerswerk doen. En zelf heb ik ook een aantal vluchtelingen aan werk kunnen helpen. Zo leer ik ook nog een beetje Oekraïens, dat is ook wel weer grappig."

Opvanglocaties

Vanaf begin februari dit jaar zijn de vluchtelingen die zijn opgevangen aan de Heuvellaan naar het voormalig Rabobank-gebouw aan de Thebe verhuisd. Maximaal vierhonderd vluchtelingen zullen er uiterlijk vijf jaar kunnen verblijven. Eric van der Burgh, staatssecretaris van Justitie en Veiligheid (VVD), prees Hilversum voor het openen van deze locatie. "Een jaar na de Russische inval is het thuisland voor veel Oekraïners nog steeds geen veilige plek. Daarom ben ik de gemeente Hilversum erg dankbaar voor de opvanglocatie die zij onlangs hebben geopend." 

En nog altijd vinden tientallen vluchtelingen onderdak in Hilversumse hotels, blijkt uit een rondgang van NH. Vier hotels kregen vorig jaar het verzoek van de gemeente om kamers beschikbaar te houden voor gevluchte Oekraïners. Tot op de dag van vandaag gaat ook deze opvang goed, zeggen betrokkenen.

Eind deze maand verwacht de gemeente ook het al jaren leegstaande Hilversumse Philipscomplex te openen voor de opvang van nog eens vijfhonderd Oekraïense vluchtelingen. Het gebouw is voor maximaal drie jaar beschikbaar voor de opvang.  

Over de opvang van vluchtelingen in het Silverpoint-gebouw op de hoek van de Schapenkamp en de Stationsstraat wordt nog een besluit verwacht, laat een woordvoerder van de gemeente Hilversum schriftelijk weten. "Aan de hand van de stand van zaken en taakstelling van de overheid wordt gekeken of er behoefte is aan een derde locatie." 

Tekst gaat door onder de kaart.

Na een jaar Oekraïne-opvang is de crisissfeer er langzamerhand af. Ambtenaren die bezig waren met de organisatie van de opvang pakken de dossiers, die ze vorig jaar maart links lieten liggen, langzaam weer op. Ook de gemeenteraad, die het college controleert in haar bestuurlijke taken, neemt het heft enigszins weer in eigen handen. "We moeten als raad weer dingen gaan oppakken", vertelt Fennema (VVD). "Dat wil niet zeggen dat initiatieven die vanuit de bewoners komen niet goed zijn, alleen ben je als raad wel verantwoordelijk."

Redmeijer (HvH) vindt het aantal Oekraïners dat Hilversum opvangt wel genoeg. "Nu wordt het oude Philipscomplex ook als opvanglocatie gemaakt, en dat betekent dat het vier jaar duurt voordat er woningen gemaakt kunnen worden voor onze eigen mensen. Daar worden wij niet blij van."

Volgens Kalk (PvdA) moeten we ons voorbereiden dat er nog wel meer mensen komen. "De wereld is in beweging, daar moet je op inspelen. Als je op de vlucht bent, ben je op de vlucht en moet je dus ook flexibel naar locaties kijken."

Volgens burgemeester Van den Top moet Hilversum voorlopig nog haar 'barmhartige gezicht' inzetten. "Hoe verdrietig ook, het lijkt er voorlopig niet op dat de oorlog in Oekraïne tot een eind komt."