Haar broer werd vermoord in El Salvador, 42 jaar later hoopt Sonja op gerechtigheid

"Het lag hier bezaaid met honderden kogelhulzen", zegt Oscar Perez, een Salvadoriaanse onderzoeker, al wijzend naar het dorre gras om zich heen. Precies veertig jaar later staat Sonja ter Laag in dezelfde vallei waar haar broer, samen met drie andere journalisten, op brute wijze werd vermoord door het nationale leger van El Salvador. Perez bijt zich al jarenlang vast in het dossier en kan hen precies vertellen wat er in 1982 op deze plek is gebeurd. "Ze maakten geen schijn van kans."

Van verlegen jongen tot avonturier

Hans ter Laag werd geboren in Bloemendaal in 1957 en bracht het grootste deel van zijn jeugd door in 't Gooi. Hij was een ontzettend verlegen jongen, en toch koesterde hij al op jonge leeftijd de ambitie om cameraman en fotograaf te worden. Net als zijn vader en oudere zus. Een beroep dat voor hem gelijk stond aan avontuur. Het bood hem bovendien een uitweg uit zijn turbulente verleden.

"Want het ging in het verleden niet altijd even goed met Hans", legt Sonja uit. In zijn jonge jaren kon Hans lange tijd zijn draai niet vinden waardoor hij in een neerwaartse spiraal terechtkwam. Het is het journalistieke werk dat hem uiteindelijk weer op het rechte pad trekt. In zijn twintiger jaren lukt het hem om een carrière als geluids- en cameraman op te bouwen. Hij wordt in februari 1982 gevraagd om fulltime bij de Tros te komen werken. "Een hele eer", benadrukt Sonja. "Daar zou hij na zijn werk in El Salvador aan de slag gaan. We waren allemaal ontzettend gerustgesteld dat het weer goed met hem ging."

Zo ver komt het niet.

Op 18 maart, de dag na de moord, bereikte het hartverscheurende nieuws het gezin in 't Gooi. "Onze moeder kon dat niet verwerken", vertelt Sonja aan haar keukentafel in Hilversum. Haar moeder leed al jarenlang aan leukemie, maar het verlies van haar zoon brak haar. "Zes maanden later overleed ze, van verdriet."

In de veertig jaar daarna gebeurt er vrijwel niets. Een jaar of elf na de moord verschijnt weliswaar een onderzoeksrapport, maar daar blijft het bij. Daarna is het weer jarenlang oorverdovend stil. Tot twee jaar geleden. Als er twee verdachten worden opgepakt, lijkt er eindelijk schot in de zaak te komen. Maar dat leidde niet tot een veroordeling. Sonja: "Het is zo frustrerend om te zien hoe het heen en weer gaat."

Vermoord in koelen bloede

Sonja reist in 2022 zelf naar El Salvador om de druk op te voeren. "En ik wilde zien waar Hans voor het laatst het licht heeft gezien", vertelt ze. Na haar bezoek aan de vallei, heeft Sonja een afspraak met de onderzoeksrechter die het onderzoek leidt in El Salvador. Sonja legt een foto van een vrolijke Hans (zie bovenstaande foto) op het bureau van de rechter. "Dit is mijn broer", zegt ze, en schuift een andere foto ernaast. "En dit is hoe we hem terugkregen." De tweede foto toont vier lichamen naast elkaar op aluminium tafels in het mortuarium. Over twee van de vier zijn doeken over de hoofden gelegd omdat ze in hun gezicht zijn geraakt.

"Hans is alleen in zijn borst en longen geschoten", zucht Sonja, terug in Hilversum, terwijl ze opnieuw naar de foto's kijkt. Al veertig jaar staat het onderzoek stil en lopen de verantwoordelijken, inmiddels hoogbejaard, vrij rond. Voor Sonja was de hoop dat de daders voor de rechter zouden verschijnen eigenlijk al vervlogen, maar door recente ontwikkelingen is de hoop op gerechtigheid weer opgelaaid.

In 2022 werden twee verdachten aangehouden. De voormalig minister van Defensie en twee legerofficieren moeten voor de rechter verschijnen. En dus komt er 42 jaar na de moord op de vier Nederlanders eindelijk een rechtszaak (zie kader).

De hoogste tijd

"De gedachte dat er eindelijk gerechtigheid kan komen, is een grote steun." Ondanks de angst dat de daders mogelijk niet meer naar de rechtszaal zullen komen, blijft Sonja vastberaden. "Het zou goed zijn om eindelijk dat hoofdstuk af te sluiten, al verandert het verlies van Hans daar niets aan," besluit ze. "Zijn herinnering leeft altijd voort, maar het is de hoogste tijd dat deze zaak zijn recht krijgt."

En er zit haast achter, want de verdachten zijn al in de negentig. De grootste angst van de nabestaande is dat de daders de rechtszaal niet meer halen. "Ik wil gewoon dat ze nu veroordeeld worden. Met name die klootzak die de opdracht heeft gegeven", zegt Sonja fel. "Dan mogen ze wat mij betreft de dag daarna overlijden."