De welbekende uitvoering van de Matthäus-Passion in de Grote Kerk Naarden staat vanaf nu op de lijst van Immaterieel Erfgoed, ook wel 'levend erfgoed' genoemd. De Naardense kerk is al honderd jaar het decor van de 'lijdensweg van Jezus' en de hele stad is er elk jaar weer bij betrokken. "Samen geven we vorm aan het geheel wat voor veel mensen betekenisvol is. Daarom verdienen we in mijn ogen een plekje op deze lijst", vertelt een trotse directeur van de Grote Kerk Naarden.
Op de lijst van Immaterieel Erfgoed staan zo'n kleine 200 dingen. "Op die lijst staat allemaal 'levend erfgoed' zou je kunnen zeggen. Dingen die mensen doen, die mensen beoefenen in Nederland", vertelt Marco van Baalen, directeur Kenniscentrum Immaterieel Erfgoed Nederland.
"Het interessante is dat het niet per se gaat om de muziek van Bach, maar om het feit dat daar al heel lang heel veel mensen bij betrokken zijn waardoor het zo belangrijk cultureel fenomeen is geworden." Andere 'erfgoederen' uit de provincie zijn onder andere de kortebaandrijverij in Heemskerk en de Alkmaarse kaasdragers.
Bottom-up
Als je vindt dat jouw 'ding' levend erfgoed moet worden, kun je dat zelf aandragen. "Het werkt van onderaf. Dus als mensen die zelf dat erfgoed beoefenen het zoveel belang vinden hebben, omdat ze er bijvoorbeeld heel veel identiteit aan ontlenen of al generaties mee bezig zijn, kunnen ze naar ons toekomen en een plan voor de toekomst maken en een toetsingcommissie kijkt er dan naar. Als zij vinden dat daar goed over nagedacht is en dit belangrijk Nederlands erfgoed is, dan krijg je de status", aldus Van Baalen.
Omdat de Bachvereniging dit jaar honderd jaar bestaat, vonden zij en de Stichting Grote Kerk Naarden het een mooi moment om de erfgoedstatus aan te vragen. "Ik denk dat we hier een duidelijke traditie te pakken hebben", vertelt Ellen Snoep, directeur van Grote Kerk Naarden.
In eerste instantie wordt de traditie vorm gegeven door de musici, maar ook door de mensen die er aan meewerken. "Er zijn ook echt extra vrijwilligers op de been om deze happening elk jaar weer mogelijk te maken. Daarnaast zijn de bewoners en ondernemers betrokken. Samen geven we vorm aan het geheel wat voor veel mensen betekenisvol is. Daarom verdienen we in mijn ogen een plekje op deze lijst", zegt de directeur.
Echte Naardense traditie
De Matthäus-Passion en de Grote Kerk van Naarden zijn dus al honderd jaar jaren onlosmakelijk met elkaar verbonden. En dat terwijl de traditie eerst Amsterdam en het Concertgebouw toebehoorden, weer Willemijn Mooij van de Nederlandse Bachvereniging. Daar was de uitvoering heel groots met orkest en 450 zangers. "Daar waren ook altijd wel wat mensen uit 't Gooi aanwezig en die vonden het grootse niet kloppen en dachten 'zo heeft Bach het niet bedoeld'. Het is een stuk voor de kerk", vertelt ze.
Toen hebben ze de Bachvereniging opgericht. En de eerste bijeenkomst was 13 september 1921. In de omgeving gingen ze op zoek naar een goede kerk en ze kwamen uit bij de Grote Kerk van Naarden. En ze zijn nooit meer weggegaan. "Natuurlijk niet, dit is de beste plek waar je het kunt doen", zegt Mooij lachend.
Ellen Snoep vult haar aan dat de Grote Kerk geschikt is vanwege de akoestiek. "Veel kerken hebben een lange galm, dus als je in je handen klapt dan hoor je die nog seconden lang doorgaan. We hebben hier een relatief korte galm voor een gotische kerk dus dat maakt het ook heel erg geschikt voor dit type muziek. Daarnaast gaat de Matthäus-Passion over het lijdensverhaal van Jezus en dat is hier echt iconografisch op het plafond verbeeldt. Dus ja, hoe duidelijk wil je het hebben."
Thuiskomen
Voor de musici is het elk jaar weer thuiskomen als ze in Naarden komen. "Hier hebben we heel veel vast publiek. Mensen die hier al tien jaar komen, generatie op generatie. Deze plek is voor ons heel bijzonder", aldus de directeur.
"Deze bijschrijving is toch een soort erkenning van de gezamenlijke traditie. En wat het ons oplevert is eigenlijk een plicht. We moeten de traditie levend houden en daar gaan we ontzettend ons best voor doen. Als het aan ons ligt nog honderden jaren, tot het einde der tijden", besluit Mooij lachend.
