Een of twee keer per maand reizen de leden van Vogelwerkgroep Gooi en Omstreken naar het eiland Pampus, om daar vogels te vangen, te meten, te wegen en te ringen. Dat doen ze om de trek tussen zomer- en winterverblijf (en vice versa) in kaart te brengen, en daarmee een bijdrage te leveren aan wetenschappelijk onderzoek.
Zodra de boot rond tien uur 's ochtends bij Pampus is aangekomen, gaan de vogelonderzoekers eerst de netten opzetten. "Dit zijn mistnetten", legt Engbert van Oort uit. "Die zijn voor de vogels bijna niet zichtbaar. Ze vliegen er tegen aan en omdat de netten ruim vallen, tuimelen de vogeltjes zo in een soort buideltje waar wij ze weer uithalen."
Winterkoning
Als de netten staan, is het tijd voor koffie. Na een minuut of twintig worden de netten geïnspecteerd op fladderaars. "De vogeltjes mogen niet lang in een net zitten want dan raken ze onderkoeld", vertelt Engbert. Het eerste net is leeg, maar in het tweede hangt een klein vogeltje ondersteboven. "Het is een winterkoning!", jubelt hij. De winterkoning is het op één na kleinste vogeltje van Nederland, alleen het goudhaantje is nog kleiner.
Heel voorzichtig haalt Engbert het vogeltje uit het net. Het dier is verzwakt, waarschijnlijk door lange reis die het achter de rug heeft. Even dreigt het winterkoninkje te bezwijken, maar nadat Engbert enkele minuten heel geduldig wat extra lucht in het snaveltje heeft geblazen, komt het paar gram wegende diertje weer tot leven: de oogjes gaan weer open en de pootjes zoeken houvast. "Gelukkig zeg, dat 'ie het weer doet."
"Het vergt oefening om ze uit het net te peuteren zonder dat ze daarbij een pootje breken"
Met een roodborst en een merel en nog twee winterkoninkjes, waaronder het onfortuinlijke exemplaar dat door Engbert werd gereanimeerd, gaan we naar de grote tafel. Daar worden de vogeltjes gemeten, gewogen en wordt er gekeken hoeveel vet ze nog hebben. Dat zegt iets over hun conditie. Als ze al een ring om de pootjes hebben, wordt het nummer daarvan geregistreerd en anders krijgen ze een ringetje aangemeten.
Het ringen van vogels is aan diverse regels gebonden. "Je mag dit niet zomaar doen. Het vergt heel veel oefening om de vogels uit het net te peuteren zonder dat ze daarbij een pootje breken of zo. Daarnaast is de administratie een heel gedoe want die moet aan internationale regels voldoen zodat ze overal in Europa op dezelfde manier gegevens verzamelen."
Stepping stone
Dankzij het onderzoek weten we onder meer dat onze roodborsten en winterkoninkjes in de winter plaats maken voor vogels uit het noorden. De vogels die in onze tuinen hebben gebroed, vertrekken op hun beurt richting het zuiden.
"Omdat vogels zo klein zijn, moeten ze onderweg op vaste plekken kunnen eten, bijtanken als het ware. Als er door woningbouw of inpoldering zo'n 'stepping stone' verdwijnt, kan dat het einde betekenen van heel veel vogels. Dankzij ringonderzoek weten we meer van vogels en kunnen we de natuur beter beschermen."
Bekijk alle verhalen en afleveringen op onze themapagina Natuurlijk Noord-Holland.
Opmerkingen, tips of vragen? Stuur verslaggever Stephan Roest een berichtje via natuurlijknoordholland@nhmedia.nl
