De bibliotheek levert eerste hulp bij taalvragen: "Kom langs, we helpen je graag verder"

"We hadden laatst een vrachtwagenchauffeur aan de balie. Prima baan, hij verdient z'n eigen kost," vertelt Dorinde Witsel van Bibliotheek Hilversum. "Alleen de maatschappij verandert en hij kan nu zijn eigen tachograaf niet meer uitlezen. Dat was altijd eenvoudig, maar nu zou hij misschien zijn baan kunnen verliezen omdat hij niet goed kan lezen en schrijven."

Het is maar één voorbeeld en zo zijn er velen. "Hier in de bibliotheek kun je terecht met allerlei taalvragen. Wij kijken dan hoe we iemand het beste kunnen helpen," vertelt Dorinde. "Soms is dat individueel met een maatje en soms is dat in een groep, bij een taaltafel. Of we verwijzen iemand door naar een onderwijsinstantie."

In Hilversum ligt het percentage laaggeletterdheid hoog, boven het landelijk gemiddelde. "Mensen denken vaak dat het in 't Gooi wel meevalt en dat laaggeletterdheid een probleem is van de grote steden. Daar speelt het natuurlijk ook, maar ook hier kunnen we er niet omheen," aldus Dorinde.

Niet goed kunnen lezen en schrijven heeft grote invloed op iemands welzijn, aldus Dorinde. "Het beperkt je leven en je kansen. Waarbij ik niet wil zeggen dat mensen die laag taalvaardig zijn niks doen of nergens komen, maar je mist een heel pakket waar je niet aan kunt deelnemen."

En daarnaast brengt lage taalvaardigheid ook risico's met zich mee. "Krijg je zetpillen voorgeschreven, maar kan je de bijsluiter niet lezen, dan slik je ze door. Vervolgens werken de pillen niet en gaat je gezondheid achteruit," vertelt Dorinde. "Of je kan in de supermarkt niet lezen welke ingrediënten er in een product zitten. Kortom: je hebt een achterstand, op alles.

Extra handjes

En waarom ziet de bieb het als haar taak om het probleem van de laaggeletterdheid aan te pakken? "Taal en bibliotheken zijn natuurlijk van oudsher met elkaar verbonden, maar het draait hier om meer dan alleen boeken. Het doel van de bieb is om mensen wijzer te maken, vooruit te helpen in het leven, kennis te verstrekken. En dat begint bij taal," zegt Dorinde.

Maar dat kan de bibliotheek niet alleen. "Wij willen graag een bijdrage leveren aan de oplossing, maar daar hebben we anderen bij nodig. De gemeente, de landelijke overheid, andere organisaties. En zelfs als we een grote bak geld en een heleboel extra handjes zouden hebben, is het probleem van laaggeletterdheid niet op korte termijn opgelost. Dit vergt een lange adem."

Toch is het wel belangrijk om nu in actie te komen. "We zijn met zijn allen de pineut van laaggeletterdheid. Mensen die niet kunnen lezen en schrijven hebben vaker een uitkering of hoge ziektekosten, dat drukt op de maatschappij," zegt Dorinde. "Dat probleem moeten we met zijn allen tackelen. Dus als je het niet voor een ander doet, doe het dan heel ordinair voor jezelf."

Bij de bieb staat de deur dan ook wagenwijd open voor iedereen die worstelt met de Nederlandse taal. "En we verwachten van niemand dat 'ie hele romans gaat lezen in zijn vrije tijd," zegt Dorinde. "Het gaat om functionele geletterdheid. Dat je de treintijden-app kunt lezen, zelf je boete kunt betalen of zonder hulp een paspoort kunt aanvragen."