De tolhuisjes van 't Gooi, van commerciële bestemming naar wonen: een monument met uitbouw

Reizigers die van Naarden naar Huizen reizen, of andersom, komen het tolhuis op de Naarderstraat tegen. Het huisje wat circa 1840 is gebouwd deed tot omstreeks 1930 dienst als plek waar je voor je doorgang moest betalen. En net zoals dat bij de meeste tolheffingen gold, was ook deze bedoeld om de bestrating van de pas aangelegde wegen te kunnen financieren.

Lege vijvers

Het Tolhuisje grenst aan het Ericaterrein in Huizen; de plek waar ooit Huize Erica stond. Nu is het er de plek voor onder andere padden, kikkers en ringslangen. Martie Slooter, de huidige bewoonster van het tolhuisje, is er mee bekend. De vijvers in haar tuin dienen vaak als broedplaats voor bijvoorbeeld de watersalamander. Overigens zijn de vijvers dit jaar wel leeg gegeten door een hongerige reiger.

Ondanks dat het Ericaterrein een eigen paddenpoel heeft, lopen er langs de zijkanten van het huis overdekte goten onder de weg en onder het fietspad door; deze zijn bedoeld voor alle amfibische dieren die zich in de tuinen en vijvers aan de overkant van de straat gaan voortplanten.

Boon en bouw

Slooter, van huis uit bioloog, vertelt dat de doorkijk naar de tuin, toen zij voor het eerst het pand betrad, meteen de doorslag gaf. Dat de aanbouw gerealiseerd was door Piet Boon was een prettige bijkomstigheid. En dat is met smaak gedaan; de aanbouw moest namelijk wel passen bij de uitstraling van het tolhuis.

Een vorige bewoonster die het pand meer als een soort ‘vakantiehuis’ in bezit had, nam het iets minder nauw met de uitstraling. Deze van oorsprong Amerikaanse dame had allerlei woeste plannen, waaronder een complete kelder onder het pand. Slooter legt uit dat dit niet mogelijk is, aangezien het pand op een ‘grondplaat’ staat, waarin niet gegraven mag worden.

'Bigger and better'

Toen dat duidelijk werd voor de Amerikaanse, wilde zij ‘de hoogte in’ door verdiepingen toe te voegen. Ook daar stak de gemeente een stokje voor. En nadat zelfs geen toestemming was gegeven voor het graven van een zwembad in de tuin, koos de dame eieren voor haar geld en verkocht de woning. Daarna heeft de dochter van Jan des Bouvrie er nog gewoond maar inmiddels is Slooter zelf al weer zo`n 17 jaar erg gelukkig op deze plek.

Zij twijfelde eerst wel, omdat het misschien een beetje eenzaam zou zijn. Het huisje staat volledig zelfstandig aan de rand van een natuurgebied maar wordt wel ingeklemd door de Naarderstraat aan de ene en een fietspad aan de andere kant. Het is er daarom nooit stil, zonder dat het ergerlijk wordt, vertelt Slooter over de fietsers en automobilisten die dagelijks haar huisje voorbij rijden. Tegelijkertijd levert het de nodige sociale controle op.

Tekst gaat door onder de foto

Later kwam zij er achter dat de locatie van het pand misschien zelfs iets drukker is dan van tevoren gedacht: zo blijkt het tolhuisje onderdeel te zijn van een speurtocht, wat er toe leidt dat er soms mensen aanbellen om een antwoord te krijgen op een van hun vragen tijdens de zoektocht. 

Slooter vindt het eigenlijk alleen maar gezellig; alleen als mensen de deurbel niet meteen kunnen vinden en dan maar op de ramen gaan bonken is dat iets minder prettig. Maar dat komt zelden voor.

Levend document

Wat wel relatief vaak voorkomt, is dat mensen spontaan schilderijen of tekeningen van het tolhuis aanbieden aan Slooter. Het zijn vaak prenten waar mensen zelf geen plek voor hebben of waar ze weinig affiniteit mee hebben dus dan schenken ze het aan de eigenaar van het afgebeelde pandje.

Deze prenten zijn in een aparte berging ondergebracht door Slooter, omdat zij bij lange na niet alles kwijt kan. Maar weggooien piekert zij niet over; desgevraagd geeft ze toe dat het op deze manier ook een soort ‘levend document’ vormt over haar woning. En tot haar eigen verbazing blijkt er zelfs een schilderij van haar tolhuis te hangen in het Huizer Museum.