Hilversum is een achterstandsgemeente als het gaat om geletterdheid. Dat bewijzen niet alleen de kille cijfers, maar beaamt ook Petra Hoving, docent Nederlands op het Comenius College. Eén op de zeven Hilversummers begrijpt de Nederlandse taal onvoldoende, terwijl in de rest van de regio het aantal laaggeletterden te verwaarlozen is. Een uurtje extra lezen kan het verschil maken, stelt Hoving. Op haar school besteedt ze er - noodgedwongen - veel aandacht aan.
Je bent laaggeletterd als je moeite hebt met lezen of schrijven. Een volwassene die laaggeletterd is, hoeft niet meteen analfabeet te zijn. Als laaggeletterde kan je wel lezen en schrijven, maar begrijpt meestal niet wat je daadwerkelijk leest. En daarom kun je vaak niet volledig functioneren in de samenleving.
Van alle Hilversummers is 14 procent laaggeletterd, dat is twee procent meer dan het landelijk gemiddelde. Dat cijfer neemt de laatste jaren niet af, maar juist toe.
Lezen en voorlezen
Het Hilversumse Comenius College heeft veel aandacht voor de geletterdheid van de leerlingen. Elk jaar wordt er een test begrijpend lezen afgenomen.
Na de coronacrisis bleek het aantal leerlingen met een leesachterstand bijna verviervoudigd, wat betekent dat kwart van de leerlingen moeite heeft met begrijpend lezen. Volgens docent Nederlands Petra Hoving heeft het er mee te maken dat de maatschappij steeds minder is ingericht op lezen. "Op je telefoon lees je alleen maar korte teksten die bij een filmpje horen, want het liefst lezen we zo weinig mogelijk", ziet ze op school als aanwijsbare reden.
Ook ziet ze steeds meer leerlingen binnenkomen die bijvoorbeeld nooit zijn voorgelezen door hun ouders. "De woordenschat van een kind begint bij de ouders. Ook als Nederlands niet je eerste taal is, is het wel enorm belangrijk om je kinderen in je eigen taal voor te lezen. Als je van kleins af aan de betekenis van een woord in je eigen taal niet begrijpt, begrijp je het ook niet in de tweede taal", vertelt ze.
Er zijn veel manieren om te gaan lezen, zoals de Gooise Voorleesexpress. Bekijk hieronder de reportage (tekst gaat verder onder de video):
Leesclubjes
Om de begrijpend lezen achterstand bij leerlingen naar het eindexamenniveau te tillen, heeft het Comenius College leesclubjes waar de leerlingen een half jaar lang, één uur per week op eigen niveau lezen. Vorig jaar waren er uit alle lagen ruim 48 leesclubjes. "Het grootste probleem zijn de vermijdende lezers. Ze kunnen slecht verbanden leggen in teksten en daarnaast hebben ze een kleine woordenschat", stelt Petra. Daar wordt dus aan gewerkt.
Om te slagen voor het VMBO, moeten leerlingen op leesniveau 2F zitten. "Je kan heel goed zijn in wiskunde, maar als je de vraag niet goed kan lezen, haal je alsnog een onvoldoende en dat zien we te vaak terug", zegt Petra uit eigen ervaring. "Bijna alle leerlingen zitten op het gewenste niveau als ze klaar zijn met de leesclub. Dit geeft maar aan hoe belangrijk het is om lezen te stimuleren."
"Aan het begin schaamde ik me een beetje, maar toen kreeg ik complimenten van docenten"
Dat een goede aanpak belangrijk is, blijkt wel uit het feit dat het aantal laaggeletterden nog toeneemt. Dat heeft op de lange termijn zeker gevolgen voor onze maatschappij.
Petra: "Kijk naar het autotheorie-examen. Het slagingspercentage voor dit stuk van het examen voor het rijbewijs is al jaren laag. Hier komt dat stukje begrijpend lezen weer omhoog. Kandidaten lezen niet goed of begrijpen de vragen niet. Denk daarnaast aan de politiek, mensen kunnen zich niet goed inlezen en begrijpen de standpunten niet goed, waardoor ze op een verkeerde partij stemmen. De hedendaagse journalistiek komt ook in de knel, doordat mensen niet goed lezen, alles klakkeloos aannemen en achterwege laten."
Voordelen
Dat juist dat éne extra uurtje lezen het verschil kan maken, blijkt wel voor de zestienjarige Arda Poyraz van het Comenius College
Arda worstelde in het derde jaar van het VMBO met lezen en schrijven. "Ik had hierdoor weinig motivatie en raffelde de toetsen altijd af", vertelt hij. Anderhalf jaar geleden zat hij met zijn lezen nog op net niveau van groep acht.
Door de leesclub op school heeft hij zich opgewerkt naar het gewenste niveau. Arda: "Tijdens de leesclubjes moesten we vaak informatieve teksten lezen en daar vragen over beantwoorden. Aan het einde van het uur deden we meestal een spelletje zoals 'galgje'. Ik vond het uur altijd snel voorbij gaan en zag ook dat lezen mij steeds makkelijker af ging."
Arda ondervindt veel voordelen aan de leesclub. "Aan het begin schaamde ik mij een beetje, maar na verloop van tijd kreeg ik complimenten van mijn docenten over mijn vorderingen. Dat deed mij goed en ik lees nu nog steeds. Voornamelijk het heilige boek van mijn geloof en natuurlijk de boeken die we via school krijgen", zegt Arda trots.
