Lisdodde en smalle weegbree kunnen een grote rol spelen in het voortbestaan van veehouders in Noord-Holland. Lisdodde kan beter tegen water dan gras en kan daarom een uitkomst bieden voor boeren. En smalle weegbree vermindert de uitstoot van stikstof en andere broeikasgassen. Jeroen Pijlman van het Louis Bolk Instituut onderzoekt hoe melkveehouderij in het Veenweide gebied duurzamer kan.
De uitstoot van stikstof en broeikasgassen is een grote bedreiging voor de melkveehouderij en daarmee voor de weidevogels, want de meeste grutto's leven op boerenland.
"Mest is een belangrijke oorzaak," legt Jeroen uit, terwijl we in een weiland staan tussen 's Graveland en Ankeveen. "Melkveehouder willen eiwitrijk gewas, want daar maakt de koe melk van. Engels raaigras is populair. Maar een weiland met veel verschillende kruiden is veel beter voor het milieu. Dat houdt stikstof vast, zodat het niet in de lucht terecht komt."
Tekst gaat verder na de foto.
Met name smalle weegbree is een nuttige plant. Jeroen: "De plant produceert de zogenoemde secundaire metabolieten. Deze metabolieten hebben een remmende werking op de omzetting van ammonium in nitraat door bacteriën in de bodem zelf. Nitraat is een vorm van stikstof in de bodem die samenhangt met eiwitproductie. De secundaire metabolieten beïnvloeden ook de ammoniakproductie door de bacteriën in de maag van koeien."
Kortom: smalle weegbree zou moeten zorgen voor een betere eiwitbenutting, minder ammoniakemissie en minder uitspoeling van nitraat. Jeroen is onlangs gepromoveerd op onderzoek hiernaar.
Daarnaast kan smalle weegbree beter tegen droogte, wat duizenden euro's bespaart voor diesel voor de waterpomp. Ook wortelt de plant diep genoeg om zelf voldoende voedsel te vinden, waardoor er geen kunstmest hoeft te worden uitgereden.
Tekst gaat verder na de foto.
Als veehouders minder stikstof en andere broeikasgassen uitstoten is dat goed voor het milieu. Maar ook voor veehouders, die dan met minder productiebeperkende maatregelen kunnen worden getroffen.
"Een andere fenomeen is de uitstoot van CO2 door het inklinken van het veenweidegebied. Als we dat kunnen beperken, zou dat ook heel veel schelen. Bijvoorbeeld door de teelt van lisdodde", aldus Jeroen.
Tekst gaat verder na de foto.
Voor de teelt van gras voor koeien wordt in polders het waterpeil laag gehouden. "Daardoor verdroogt het veen dat in de bodem zit. Daardoor daalt de boden, stijgt de grondwaterspiegel en moet je meer pompen waarna de bodem nog meer daalt en dat jaar in jaar uit, eeuw in eeuw uit. Op veel plekken in Noord-Holland is de bodem inmiddels meters gedaald."
Dat is een groot probleem, want bij het inklinken - oftewel het verteren van het veen - komt heel veel CO2 vrij, een broeikasgas dat een belangrijke oorzaak is van de opwarming van de aarde." Als we nou in sommige polders het waterpeil hoog laten staan, stopt dat proces. Maar dan kan daar geen gras meer groeien en moeten boeren wat anders gaan telen: bijvoorbeeld lisdodde."
Tekst gaat verder na de foto.
Op het proefveld van lisdoddeteelt in 's Graveland is inmiddels geoogst. En die plant, ook wel bekend als stinksigaar, zorgt voor nog een (diervriendelijk) voordeel. Jeroen: "Van lisdodde kunnen we verschillende dingen maken. De sigaren bevatten een pluis dat gebruikt kan worden als isolatiemateriaal in jassen, in plaats van ganzendons."
Tekst gaat verder na de foto.
Voor de bladeren en de stengels is ook een bestemming: "Daar worden platen van gemaakt die in de bouw gebruikt kunnen worden als isolatiemateriaal." Het verkeert allemaal nog in een experimentele fase, maar langzaamaan gebeurt dat op een steeds grotere schaal en wordt duidelijk dat als we durven te veranderen, de veeteelt en daarmee ook de weidevogel een toekomst heeft in Noord-Holland.
Bekijk alle verhalen en afleveringen op onze themapagina Natuurlijk Noord-Holland.
Opmerkingen, tips of vragen? Stuur verslaggever Stephan Roest een berichtje via natuurlijknoordholland@nhmedia.nl
