Vader en opa van Els waren slachtoffer van Duitse dwangarbeid, 80 jaar later herdenkt Hilversum

Op 23 oktober 1944 werden ruim 3500 mannen uit Hilversum, in de leeftijd van 17 tot 50 jaar, door de Duitsers opgepakt om dwangarbeid te verrichten. 

Eigenlijk zou de razzia dit jaar helemaal niet herdacht worden. Vijf jaar geleden was de laatste officiële herdenking bij Hilversum Sportpark. Om de herinnering aan de razzia toch levend te houden, organiseren Robin Gouwswaard en Merle Lammers van Stichting Hilversum in de Oorlog toch opnieuw een herdenking.

Els en andere nabestaanden zijn blij met het initiatief: "Het wegvoeren van 3500 mannen uit de Hilversumse gemeenschap is een zeer ingrijpende, gewelddadige gebeurtenis geweest en vormt een apart hoofdstuk in de oorlogsgeschiedenis van Hilversum, waar we stil bij moeten blijven staan."

Naoorlogs zwijgen

Els kan hierover meepraten, want zowel haar opa Bernard Peters als haar vader Jan Peters werden door de Duitsers opgepakt om dwangarbeid te verrichten. Haar opa overleefde dit niet. Haar vader wel, maar erover praten deed hij niet. Het blijft voor Els daarom lang een mysterie wat hij heeft meegemaakt.

Toch zijn er wel zeldzame momenten waarop haar vader Jan onbedoeld iets van zijn oorlogsverleden blootgeeft. Wanneer het gezin in de jaren zestig het graf van haar opa Bernard in Hannover bezoekt wordt het vader Jan teveel en wordt hij erg emotioneel. Op latere leeftijd, wanneer de ouderdom ook geestelijk de overhand krijgt, heeft Jan vaak episodes waarbij hij denkt weer terug in het Duitsland van de Tweede Wereldoorlog te zijn.  

Onderzoek 

Dus besluit Els na het overlijden van haar vader op onderzoek uit te gaan en in haar familiegeschiedenis te duiken. Langzaam maar zeker ontdekt ze wat haar vader en opa tijdens de Tweede Wereldoorlog in Duitsland allemaal hebben meegemaakt. 

Haar opa Bernard is één van die ruim 3500 mannen die tijdens die beruchte Oktoberrazzia worden opgepakt. Via Kamp Amersfoort komt hij terecht in het Duitse Bramsche, waar hij op 21 december 1944, slechts twee maanden na de razzia, in een barakkenkamp overlijdt. Hij sterft aan de gevolgen van de mensonterende leefomstandigheden en zware dwangarbeid. 

Haar vader Jan is drie maanden eerder al opgepakt en komt in het Duitse Braunschweig terecht, waar hij in een munitiefabriek moet werken. Maar door de hevige bombardementen van de geallieerden wordt Jan, samen met vele andere dwangarbeiders, gedwongen om de lichamen van omgekomen slachtoffers uit gebombardeerde huizen te halen.

"Hij heeft daar verschrikkelijke dingen gezien", zegt Kiewik-Peters. "Hij was een vrolijke, optimistische man die altijd voor anderen klaarstond en dat staat zo in schril contrast met wat hij daar heeft meegemaakt." 

Herkenbaar

Tijdens het onderzoek besluit ze al haar ontdekkingen op te schrijven, wat resulteert in het boek 'De toekomst heeft een lang verleden, biografie van twee Hilversumse dwangarbeiders 1944/45 in Nazi-Duitsland.' 

Want hoewel haar familiegeschiedenis zeer persoonlijk is, blijkt haar verhaal niet op zich te staan. Veel Hilversummers herkennen zich in het verhaal van Els en haar familie. "Op mijn Facebookpagina krijg ik nog steeds reacties van mensen die zich erin herkennen en zelf op onderzoek uitgaan." Het laat zien dat de impact van de Oktoberrazzia en de Arbeitseinsatz nog steeds voelbaar is bij veel Hilversummers.