Het aantal meldingen in 't Gooi over mensen met verward gedrag is aan het dalen. Twee jaar geleden waren er 2238 meldingen, het afgelopen jaar 1901. Goed nieuws, maar de druk op ons zorgstelsel blijft. "We moeten we als maatschappij weer gaan leren zorgen voor een ander."
De gemeente Hilversum krijgt met 1008 de meeste meldingen te verwerken, Gooise Meren volgt als tweede met 470 meldingen. Slechts één gemeente heeft de cijfers zien stijgen: in Eemnes zijn 51 meldingen gedaan van overlast door verward gedrag. Vorig jaar waren dit 35 meldingen.
Het aantal meldingen staat niet gelijk aan het aantal personen met verward gedrag. Er kunnen meerdere meldingen over één persoon of zelfs over één en hetzelfde incident worden gedaan. Niet alle meldingen gaan over hetzelfde gedrag. Zo zijn er onder de meldingen naast inwoners met verward, of onbegrepen gedrag genoemd, ook overlastveroorzakers en inwoners die verward en tegelijkertijd gevaarlijk gedrag vertonen.
Paradijsvogels
Madeleine Gouma, manager Zorg- en Veiligheidshuis Gooi en Vechtstreek en haar collega Layla Kramer, adviseur Bescherming en Opvang zijn blij met de daling, maar zien ook de uitdagingen voor de toekomst. Gouma: "Omarm de paradijsvogels, want in het huidige beleid streven we ernaar iedereen mee te laten doen in de samenleving. We zijn individualistischer geworden, maar door de druk op ons zorgstelsel moeten we als maatschappij weer gaan leren zorgen voor een ander. Dat vraagt iets van ons allemaal."
Kramer vult haar collega aan. "Wat we zien is dat personen die verward of onbegrepen gedrag vertonen baat hebben bij een eigen woning. Een eigen voordeur, daar wordt iedereen gelukkig van, maar de woningmarkt is krap. Landelijk is woningnood een groot probleem. Dat werkt ook regionaal door, zeker daar waar het gaat om betaalbare woningen."
Toenemende zorgvraag
De vraag naar zorg neemt toe, maar de budgetten van Regio Gooi en Vechtstreek, het samenwerkingsverband van de Gooise gemeenten, groeien niet op dezelfde manier mee. Zorg vindt vaak niet meer, zoals vroeger, in instellingen plaats, maar wordt nu thuis geleverd. De zorgprofessional gaat naar de patiënt of cliënt toe.
Maar wat als je naast iemand woont die overlast veroorzaakt, iemand die midden in de nacht schreeuwt, met spullen gooit of harde muziek draait? In het Zorg- en Veiligheidshuis Gooi en Vechtstreek (ZVHGV) werken gemeenten, jeugd- en zorginstellingen, politie en justitie samen bij de 'persoonsgerichte aanpak van plegers van overlast en criminaliteit'.
Gouma: "We begrijpen heel goed dat dit soort gedrag voor buren zeer lastig en onwenselijk is. We raden mensen aan in gesprek te blijven, open te blijven staan voor de ander, maar als dat niet meer kan, moet er via de wijkagent en de gemeente naar een oplossing worden gezocht. Wanneer iemand echt niet in staat is om zich als goede buur te gedragen, worden er in samenwerking met de zorg- en veiligheidsketen, gemeenten en woningcorporatie alternatieve oplossingen, al dan niet buiten een reguliere woonwijk, gezocht."
Opnemen
"Daarin merk je dat de wetgeving heel erg is veranderd. We krijgen nog weleens de vraag bij incidenten: ‘kunnen jullie die persoon niet opnemen?’ Maar zolang iemand geen direct gevaar voor zichzelf of zijn omgeving vormt, is het antwoord ‘nee’. Dat opnamebeleid past niet meer in de huidige tijd. In heel uitzonderlijke gevallen kan de burgemeester besluiten dat verplichte zorg moet worden opgelegd. Dat kan alleen in een crisissituatie waarin snel ingegrepen moet worden. De burgemeester geeft dan een zogeheten crisismaatregel af. Dit kan alleen worden opgelegd wanneer een patiënt zich tegen noodzakelijke zorg verzet en er een ernstige dreiging is. Uitgangspunt is dat verplichte zorg alleen als laatste redmiddel wordt ingezet."
Veiligheid
Voor de zorgprofessionals staat veiligheid altijd voorop, vertelt Gouma: "Het is heel dubbel. Aan de ene kant is er de schoonheid van het verschil. We zijn gelukkig niet allemaal hetzelfde, maar daar zit ook een grens. Zodra er een onveilige situatie ontstaat voor de omgeving of de persoon zelf, dan gaan we als Zorg- en Veiligheidshuis aan de slag. Ons doel is het terugdringen van ernstige overlast en criminaliteit, herhaling daarvan voorkomen en perspectief bieden aan individuen en gezinnen op een zo volwaardig mogelijke deelname aan de samenleving. Belangrijk is dat mensen naar eigen vermogen, met of zonder ondersteuning, mee kunnen draaien in de maatschappij. We zijn als hulpverleners gericht op herstel; het verbeteren van iemands welbevinden en leefomstandigheden. Helaas is niet iedereen altijd te helpen. Soms is het wat het is."
Complex gedrag
In Gooi en Vechtstreek is een groep van twintig mensen met ernstig en complex gedrag. "De kracht van het Zorg- en Veiligheidshuis in die situaties is de unieke combinatie van strafrecht, hulpverlening en zorg", zegt Gouma. "In dat soort situaties zetten we ons in om erger te voorkomen. We hebben deze mensen in beeld, kennen ze persoonlijk en voor ieder hebben we een scenario klaar om in te kunnen grijpen als het mis gaat. Daarnaast ondersteunen we hen professioneel. Mensen met onbegrepen gedrag die mogelijk gevaarlijk zijn, worden gedurende hun leven, of zolang als nodig is, gekoppeld aan het 'levensloopteam'. In dit team wordt intensief samengewerkt en er worden meerdere scenario’s uitgedacht. Op deze manier wordt escalatie zo veel mogelijk voorkomen en vergroten we de veiligheid. Voor zowel de omgeving als de persoon zelf."
"Uiteindelijk betreft het een relatief kleine groep die met verward en gevaarlijk gedrag aan het levensloopteam wordt gekoppeld", zegt Kramer. "Veel vaker betreffen de meldingen die de politie binnen krijgt bijvoorbeeld iemand die op straat luidruchtig in zichzelf praat of een demente inwoner die verdwaald is."
