Meer dan een jaar na de geruchtmakende kunstroof uit museum Singer Laren staat vandaag de verdachte van de roof voor het eerst voor de rechter. Nils M. (58) werd drie maanden geleden opgepakt voor het stelen van het werk 'Lentetuin' van Vincent van Gogh. Hoewel justitie geen enkele twijfel heeft over de betrokkenheid van M., is het schilderij tot op de dag van vandaag niet teruggevonden. Hoe zat het ook alweer?
Terug naar de nacht van de roof, maandag 30 maart 2020. De straten van Laren zijn nog uitgestorven als in het holst van de nacht een man op een motor aan komt rijden. De bestuurder van de motor wacht even op het kruispunt voor het museum en dooft dan de koplampen.
Na een tijdje roerloos te hebben gestaan, stapt de man af en wandelt naar de voordeur van het museum. De stilte is weg. Met een grote moker slaat de man met grof geweld de toegangsdeur van het museum aan gruzelementen. Eenmaal binnen wordt met dezelfde hamer ook de deur naar de museumzaal kapot geslagen.
Daarna gaat het snel. De dader rent de museumzaal binnen, pakt het kostbare Van Gogh-schilderij en rent weer weg om vervolgens spoorloos te verdwijnen.
"Ik ben geschokt en ongelofelijk pissig dat dit is gebeurd. Dit is een grote klap"
Kunstroof
De volgende ochtend trilt Laren op haar grondvesten als bekend wordt dat museum Singer Laren het doelwit is geweest van kunstrovers. Het museum heeft wat dat betreft een reputatie en de gedachten gaan meteen terug naar dertien jaar geleden. Toen werden uit de museumtuin zeven beelden gestolen, waaronder een afgietsel van het beeld De Denker van Rodin. Dat werd later zwaar verminkt teruggevonden.
Welk kunstwerk de rovers hebben meegenomen wordt pas 's middags bekend, als het museum een persconferentie geeft. Het meegenomen schilderij blijkt een werk van meester Vincent van Gogh, het werk 'Lentetuin, de pastorietuin te Nuenen in het voorjaar' uit 1884. Singer Laren had het stuk in bruikleen van het Groninger Museum.
De diefstal komt keihard aan. "Ik ben geschokt en ongelofelijk pissig dat dit is gebeurd. Dit is een grote klap. Voor ons, voor het Groninger Museum en voor ons allemaal", zegt Jan Rudolph de Lorm, museumdirecteur van Singer Laren na afloop.
Klopjacht op schilderij en dader
De kunstroof zorgt meteen voor veel vragen: wie heeft het schilderij gestolen en waarom? En vooral: waar is het nu?
Slechts een dag na de roof wijst kunstdetective Arthur Brand al naar professionele criminelen. Dat leidt hij af van de manier waarop de dader van de kunstroof te werk is gegaan: recht op hun doel af door simpelweg een deur te forceren. De kunstdetective vermoedt dat het kunstwerk gestolen is door grote criminelen, om te gebruiken als inzet voor strafvermindering. "Dat kunstje wordt wel vaker herhaald", vertelt Brand. Een maand later heeft hij al concrete sporen naar het geroofde kunstwerk.
"Dat er nu foto's opduiken waarop het schilderij te zien is, is een enorme opluchting. Het schilderij ziet er ook nog goed uit. Dat is een goed teken"
Dat het schilderij daadwerkelijk in handen is van criminelen, wordt vier maanden later nog maar eens bevestigd als er foto's opduiken waarop het schilderij te zien is. Het gaat om foto's die al een paar weken eerder zijn gemaakt, slechts twee maanden na de kunstroof. Het schilderij staat er in goede staat op en over de echtheid van het schilderij is geen enkele twijfel. "Dit is echt. Dat durf ik wel met zekerheid te zeggen", aldus Arthur Brand. "Dat er nu foto's opduiken waarop het schilderij te zien is, is een enorme opluchting. Het schilderij ziet er verder ook nog goed uit. Dat is een goed teken."
Drugscrimineel heeft gestolen kunstwerk
Met een teken van leven van het schilderij gaat de zoektocht naar het kunstwerk en de dader verder. Een half jaar na de roof komen er voor het eerst nóg concretere sporen naar het kunstwerk.
Het verhaal dat de peperdure Van Gogh in opdracht is gestolen voor een crimineel die het wil gebruiken als inzet voor strafvermindering wordt steeds duidelijker. Een klein jaar na de kunstroof wordt er voor het eerst ook een naam genoemd: Peter Roy K., de eigenaar van een groot Amersfoorts transportbedrijf en een verdachte in een grote drugszaak. Er worden op twee locaties die gelieerd zijn aan K. invallen gedaan, maar het schilderij wordt niet gevonden. Zelf zwijgt K. in alle toonaarden.
Afgelopen voorjaar maakt het Openbaar Ministerie bekend dat het Peter Roy K. definitief verdenkt van heling van het schilderij.
Verdachte gepakt
Een week eerder wordt een verdachte aangehouden voor de kunstroof zelf. Het gaat om een 58-jarige Baarnaar. Volgens de politie kon de man worden aangehouden na 'maandenlang intensief onderzoek' en is de aanhouding 'een belangrijke stap in het onderzoek'.
De opgepakte verdachte wordt niet alleen verdacht van het stelen van het veelbesproken Van Gogh-werk, maar ook van het schilderij 'Twee lachende jongens' van Frans Hals uit het Leerdamse museum Hofje van Mevrouw Aerden een paar maanden later.
Tekst gaat verder onder de foto.
De vermeende kunstrover blijkt ook helemaal geen onbekende van de politie. Het gaat om Nils M., een Fransman van Tunesische afkomst die al een paar jaar in Nederland woont en met meerdere kunstroven in verband wordt gebracht. Zo zat hij negen jaar geleden achter een spectaculaire kunstroof uit Museum Gouda. Nils M. blies toen met een bom de deur van het museum open en ging met een zogeheten monstrans van verguld zilver aan de haal. De kunstrover werd daarvoor later veroordeeld tot zes jaar cel.
Nu zou M. dus opnieuw hebben toegeslagen, maar de twee gestolen schilderijen zelf zijn nog altijd zoek. De politie zoekt daar nog altijd met man en macht naar, maar van de twee werken ontbreekt tot op de dag van vandaag nog elk spoor.
Rechtszaak van start
Vandaag staat M. als verdachte van de kunstroven dus voor het eerst voor de rechter. Naast het stelen van de schilderijen wordt hem ook het bezit van een vuurwapen en een grote hoeveelheid harddrugs ten laste gelegd.
Hoewel Nils M. zich voor het eerst voor de rechter moet verantwoorden, is het nog maar de vraag of er ook echt meer duidelijk wordt over zijn motief en - het allerbelangrijkste - waar de twee schilderijen momenteel zijn. De zitting van vandaag is een pro-formazitting, een voorbereidende zitting op de daadwerkelijke behandeling van de zaak later. Het onderzoek naar de kunstroof loopt nog volop, maar het voorarrest van drie maanden is ondertussen afgelopen. De pro-formazitting is nodig, zodat de rechtbank kan bepalen of M. als verdachte langer vast moet blijven zitten. Daarnaast vertelt justitie hoogstwaarschijnlijk welke bewijzen het tegen hem heeft en hoe het gaat met het onderzoek.
Of M. zich vandaag ook echt zelf zal melden voor de rechter is nog onduidelijk. Dat recht heeft hij wel degelijk, maar omdat er vandaag nog niet heel veel op het spel staat is het hoogst onwaarschijnlijk dat M. zich daadwerkelijk in het beklaagdenbankje meldt.
