Gespannen sfeer tussen journalisten en gemeente rondom explosie Huizen: ‘Eigenlijk krijgt de pers het verwijt dat ze haar werk wil doen’

'Steeds vaker willen gemeenten en bestuurders zelf bepalen wat en wanneer ze informatie de wereld insturen. Zelf het verhaal controleren is het uitgangspunt. Dat botst nogal eens met de vrije nieuwsgaring. Het publiek wil op de hoogte zijn en blijven van wat er gaande is. Daarin spelen de media een belangrijke rol. 

Bijna niemand wilde zondagavond na afloop van de bijeenkomst in de Thomaskerk, waar omwonenden werden bijgepraat, iets kwijt aan de aanwezige journalisten. De enkele bewoner die wel iets zei, liet alsnog weinig los. Naderhand bleek dat omwonenden was aangeraden om niet met de pers te praten. Gestamel volgt bij een wethouder als hij de vraag krijgt waarom er niets gezegd mag worden.

Niet welkom

Als de burgemeester binnen klaar is en naar buiten komt, maakt hij meteen kenbaar geen vragen te willen beantwoorden. De pers is niet welkom, daardoor is niets bespreekbaar. Al een week is die solodans aan de gang, terwijl de heftige gebeurtenissen, zoals het plots uit huis halen van twee gezinnen en een ontplofte bom, toch vragen om opheldering van de burgemeester. Hij is belast met openbare orde en veiligheid. Tevens is hij in tegenstelling tot veel bewoners wel gewend media te woord te staan.

Geen verantwoording, geen beantwoording. Wel een veeg uit de pan naar het kleine clubje aanwezige journalisten. Een veel gehoord sentiment tijdens de snel ingelaste kerksessie was volgens de burgemeester dat journalisten en cameramensen de Roef en omgeving overspoelen en zich daarbij ongemanierd gedragen.

De dreiging en de aanslag hebben zeker veel media getrokken. De hele dag mediamensen op de stoep kan inderdaad knap vervelend zijn. Maar de conclusie volgens de burgemeester was dat er ‘fatsoensnormen zijn overschreden’. De buurt is het spuugzat. Einde mededeling, start discussie.

Misdragingen

Kennelijk zijn de misdragingen van journalisten en cameramensen een grotere zorg dan een serieuze dreiging die 20 uur daarvoor is omgezet in brute en harde realiteit. Ondanks dat er nog altijd sprake was van ‘verscherpt toezicht’ op de Roef zijn de kwaadaardigen er toch in geslaagd een explosief neer te leggen en die midden in de nacht af te laten gaan. Vrijdag zei de burgemeester nog dat het veilig is in de buurt, omdat er een dag eerder een arrestatie is geweest. 

Inmiddels is de buurt in rep en roer. Angst is ingeboezemd, het gevoel van onveiligheid is gegroeid doordat er een aanslag is gepleegd en leven er meer en meer vragen onder bewoners wat er nu toch in vredesnaam aan de hand is. De gevolgen van de enorme knal zijn veel groter dan beschadigde woningen, maar daar mogen blijkbaar geen vragen over gesteld worden. 

Vijf korte berichten

Sinds het directe gevaar op de Roef bekend is, heeft de gemeente vijf korte persberichten verstuurd. In deze mededelingen gaat het om zorgen om de bewoners van de twee gesloten woningen en de rest van de buurt en de impact die de dreiging heeft. Geen enkel woord over de personen die achter de dreiging zitten en zelfs een explosief hebben laten afgaan. 

De burgemeester had na afloop van de bijeenkomst in de kerk het podium kunnen nemen om deze aanslag in zijn gemeente, op zijn burgers, te kunnen veroordelen. Woorden van kracht, hoop en gemeenschapszin uitspreken. Daarbij had hij de input van de ‘intense’ kerksessie als brandstof kunnen gebruiken. Hij had ervoor kunnen kiezen om kort de pers te woord te staan, met de disclaimer dat hij met veel meel in de mond moet praten, omdat er weinig vrijgegeven mag worden. Voor dat laatste is zeker begrip. 

Gemoedsrust

In de laatste gemeentelijke persuiting zegt de burgemeester dat de buurt toe is aan rust. Dat lijkt vooral een verwijzing te zijn naar de ‘onfatsoenlijke journalisten’. In het terugbrengen van rust speelt de burgervader zelf een grote rol. Door de kaarten minder strak tegen de borst te houden, kan hij de buurtbewoners gemoedsrust geven. Om voor ons onbekende redenen blijven de kaken al acht dagen stijf op elkaar, wat als gevolg heeft dat de speculaties over wat er nu werkelijk aan de hand is alleen maar wilder worden. Zo ontstaat onrust.

Dat journalisten de situatie met eigen ogen willen zien, met buurtbewoners praten over wat ze hebben meegemaakt, hoe ze zich daardoor voelen, is onderdeel van het werk. Zijn op de plek waar het gebeurt, is een journalistieke basisregel; je daarbij gedragen als gast een stelregel.

Toetsen

Verslag doen van de locatie waar de maatschappelijke impact zicht- en voelbaar is. Dat leidt tot betere verhalen, inzichten en duiding. Doordat je weet wat er leeft en speelt en hoe de situatie is, zijn de mensen die - in dit geval verantwoordelijk zijn voor de veiligheid - beter te bevragen en te toetsen.

Dat toetsingsmoment bepalen de burgemeester en de politiechef al meer dan een week zelf; zeker niet het journaille. Dat was de boodschap zondagavond voor de Thomaskerk. Dat er recht is op informatie, hoe beperkt die ook mag zijn, wordt maar even vergeten. Grip houden op het narratief en de media lijken daardoor van een grotere orde dan het bewaken van de openbare orde.'