Hoe een mail over Gaza tot het ontslag van een GroenLinks-wethouder leidde

De rabbijn grijpt in

Niet lang na het versturen van de mail neemt de opperrabbijn contact op met de Hilversumse burgemeester. Die is dan nog niet op de hoogte van het bestaan van de bewuste mail.

Wat de rabbijn precies tegen de burgemeester heeft gezegd, blijft onduidelijk. Toch komt de beladen term 'antisemitisch' via de burgemeester bij Heller terecht. Dat schrijft Heller in zijn ontslagbrief en bevestigt ook Hans Knoop, woordvoerder en vertrouweling van de rabbijn, aan NH Nieuws.

Tekst gaat verder onder de foto.

Later ontkennen zowel de rabbijn als Van den Top dat deze kwalificatie van de mail is gevallen.

Binnen het Hilversumse stadhuis wordt direct gevreesd voor mogelijke reacties van pro-Israëlische organisaties. "Als CIDI hier achter komt staat het online", luidt een van de interne berichten. "Is CIDI al aan het reageren?", vraagt een ander zich af. 

Burgemeester: 'Houston we have a problem'

Aan het einde van de middag volgt een lang telefoongesprek tussen burgemeester en wethouder. Volgens meerdere bronnen vraagt de burgemeester Heller om met een strategie te komen en een gesprek met de andere wethouders te organiseren.

Maar Van den Top zet zelf ook, zonder medeweten van zijn wethouder, zijn eigen strategie uit. De burgemeester vraagt ook zijn eigen adviseurs om met een plan te komen. "Houston we have a problem", mailt hij - vermoedelijk aan een van zijn adviseurs.

Tekst gaat verder onder de foto.

De volgende ochtend volgen de eerste adviezen, zowel door Heller als door Van den Top aangestuurd.

In het advies vanuit de wethouder wordt gestuurd op het klein houden van de situatie. "Voorstel met als doel escalatie en daarmee media-aandacht voorkomen." Ook is het advies om op korte termijn contact te zoeken met de afzender van de mail en de rabbijn. Maar de burgemeester blokkeert dat. Het overleg binnen het college moet worden afgewacht.

Ook de burgemeester wordt geadviseerd om contact op te nemen met de familie en de rabbijn. Dat doet hij nog diezelfde middag, nog voordat het overleg met het college plaatsvindt. "Werd gewaardeerd en was ook nodig. Uitkomst bijeenkomst vanmiddag wordt 'met belangstelling afgewacht'", meldt hij.

Blijven is 'media-technisch ingewikkeld'

Het aftreden van Heller is vanaf vrijdagochtend al een reëel scenario, in ieder geval bij de burgemeester. Dat blijkt uit de interne communicatie. "Blijf scenario is media-technisch super ingewikkeld. Ik zie dat niet in je advies", schrijft Van den Top erover.

Dat de paniek in het raadhuis groot is, blijkt niet alleen uit de angst voor ophef vanuit de pro-Israëlische organisaties als het CIDI. Ook de angst dat de media zich als 'hongerige wolven' op de kwestie zullen storten, is groot. "Waar komt toch het idee in jullie hoofden vandaan dat je dit klein kunt houden?", vraagt een van de collegeleden zich af.

Tekst gaat verder onder de foto.

"Ik heb jullie nodig om dit college de illusie te ontnemen dat je dit wel even oplost met twee belletjes en een persbericht. Dat is de hard nosed advisering die ik van een woordvoerder verwacht. Als jullie deze spiegel niet voorhouden moet ik het doen en dat kan toch niet de bedoeling zijn", is te lezen in de interne communicatie.

Later die middag tijdens het collegeoverleg lijkt het er nog op dat Heller zou kunnen aanblijven. Toch neemt de druk toe.

'Welke belangen dienen we nu eigenlijk?'

Het idee om als gemeente zelf de landelijke media te benaderen over de mail, stuit niet alleen bij Heller en bij in ieder geval één andere wethouder op weerstand. Ook ambtenaren hebben er achter de schermen moeite mee. "Welk belang dienen we nu eigenlijk? Hilversum of die van de gekwetste partijen", vraagt een ambtenaar zich af.

"Ik ben er klaar mee, maar laat mijn mening niet los. Dit komt voor mij over als bewuste strategie. We zeggen dat we hem steunen en hij kan blijven, maar zoeken nationale aandacht waardoor de druk zo hoog wordt dat hij alsnog onhoudbaar wordt. Doorzichtig en laf", schrijft een ambtenaar.

Paniek om een 'butcall' voor niks

De spanning loopt verder op als wethouder Floris Voorink op vrijdagavond een gemiste oproep heeft van een Telegraaf-journalist. Intern breekt de paniek uit. Voorink is bang dat de boel daarmee 'op straat ligt'. Anderen zijn bang dat de media het de volgende dag al groot zouden uitmeten. "Dat was te verwachten. Morgen groot in de krant. Wat een chaos", staat in de interne communicatie.

Als het om een broekzakgesprek uit de kroeg blijkt te gaan, reageert een van de collegeleden: "Mayday mayday. Loos alarm."

Heller hakt de knoop door

In slechts een paar dagen tijd is de druk inmiddels zo hoog dat Heller zaterdagochtend besluit af te treden. De koffie tijdens het tweede collegeoverleg is nog warm, als Heller zijn mede-bestuurders informeert over zijn vertrek.

De angst voor grote ophef, de fixatie op landelijke media-aandacht en het contact met de opperrabbijn: alles duidt erop dat de situatie al vroeg als onhoudbaar werd gezien. Dat beeld schetsen meerdere bronnen aan NH Nieuws en wordt bevestigd door de interne communicatie.

De korte tijd waarin dit alles zich afspeelde, zorgt uiteindelijk voor een bittere nasmaak bij meerdere wethouders. 

Mail in openbaarheid

Op maandag stuurt Heller zijn ontslagbrief. Daarin noemt hij zijn eigen mail 'wethouder onwaardig' en biedt hij excuses aan. "Dat mijn mail door een rabbijn wordt betiteld als 'antisemitisch' raakt mij in het diepst van mijn hart", schrijft hij.

Hij benadrukt dat hij het leed van álle kinderen wilde benoemen, ongeacht religie of afkomst. "Kritiek op het handelen van de staat Israël en haar leger is geen uiting van antisemitisme", volgens hem.