Een kaart van het Brediuskwartier in Bussum.
BUSSUM - Wat tegenwoordig een van de meest geliefde en rustige wijken van Bussum is, was tijdens de Tweede Wereldoorlog een broeinest van bezetting, verzet en verwoesting. Het Brediuskwartier, bekend om zijn charmante jaren ’30-villa’s en kronkelende lanen, vormde in die jaren een schijnbaar onschuldig decor, waar achter gesloten gordijnen en tussen hoge hagen meer gebeurde dan men op het eerste gezicht zou vermoeden.
Direct na de Duitse inval in mei 1940 zagen de nazi’s het strategische belang van het Brediuskwartier. Niet alleen lag de wijk gunstig tussen Amsterdam en de Grebbelinie, ook bood het onderdak aan grote villa’s en hotels die zich uitstekend leenden als commandoposten.
Strategische locatie
Hotel Jan Tabak aan de Amersfoortsestraatweg werd gevorderd door de Wehrmacht en ingericht als regionaal hoofdkwartier. De tuin met sierlijke fonteinen veranderde in een parkeerplaats voor militaire voertuigen en in de statige ontvangstruimte werden bevelen uitgevaardigd die invloed hadden tot ver buiten Bussum.
Verderop in Naarden werd Hotel Bosch van Bredius het zenuwcentrum van het Duitse 25e leger. Dankzij diepe kelders bood het gebouw ruimte aan militaire communicatieapparatuur en zelfs verzetsactiviteiten.
Verzet onder de radar
Ondanks de aanwezigheid van de Duitse bezetter bleef het verzet in en rond het Brediuskwartier opvallend actief. In villa’s met ruime kelders en goed verscholen zolders werden onderduikers opgevangen. Volgens de Historische Kring Bussum vonden in Hotel Bosch van Bredius zelfs heimelijk verzetsbijeenkomsten plaats, ondanks de aanwezigheid van Duitse officieren. Er werd geseind met Engeland, illegale bladen werden gedrukt en wapens tijdelijk opgeslagen onder vloerplanken of achter dubbele muren.
Ook de NSB had een zichtbare aanwezigheid in de wijk. Aan de Vossiuslaan bevond zich een lokaal hoofdkwartier van de NSB, een zogenoemd vendelhuis, waar leden bijeenkwamen voor instructies en propaganda. Het contrast tussen verzet en collaboratie maakte van het Brediuskwartier een wijk op scherp.
Bombardementen
In de laatste maanden van de oorlog kwam het geweld letterlijk aan de voordeur van de bewoners. Op 21 maart 1945 bombardeerden jachtbommenwerpers van de Royal Air Force het toenmalige Duitse hoofdkwartier, Hotel Bosch van Bredius. Het gebouw werd volledig verwoest.
Negen dagen later, op 30 maart, was het opnieuw raak: dit keer werd Hotel Jan Tabak gebombardeerd. De schade was enorm en meerdere omliggende woningen werden verwoest.
Bij de bombardementen kwamen achttien mensen om het leven, onder wie verschillende jonge buurtbewoners. Zij waren op het verkeerde moment op de verkeerde plek. De bommen lieten diepe littekens na, niet alleen in gevels, maar vooral in de herinneringen van families.
